ΚΛΙΜΑΤΙΣΤΙΚΑ: Μας δροσίζουν ή μας ...καίνε;

"Άρρωστα κτίρια", ασθένειες και τρόποι αποφυγής

γράφει ο Μάρκος Νικητάκης 

   Η θερμή περίοδος του χρόνου και το καλοκαίρι, πλησιάζει. Ζέστη και υπερβολική υγρασία θα μας κάνουν να υποφέρουμε, όπως τα προηγούμενα πολλά χρόνια. Από το γεγονός αυτό μέχρι την υστερία που μας έχει πιάσει τα τελευταία χρόνια με τα κλιματιστικά, η απόσταση είναι τεράστια. Όπου κι αν πας, θα βλέπεις να δουλεύει ένα κλιματιστικό...
   Στην αγορά, στις υπηρεσίες, στα αυτοκίνητα, παντού. Κάποιοι, βέβαια, το χρειάζονται για... λόγους υγείας και κάποιοι άλλοι το θεωρούν απαραίτητο για τη δουλειά τους ( π.χ. συντήρηση τροφίμων). Όμως, στους υπόλοιπους χώρους, γιατί πρέπει να καίει ασταμάτητα ακόμη και με 30 βαθμούς μόνο εξωτερική θερμοκρασία;  

Συνέπειες 

   Ο αέρας που αναπνέει κάθε άνθρωπος είναι πολύ σημαντικός για την υγεία και την ευεξία του. Οι δυσμενείς συνέπειες για την υγεία από τη χρήση, αλλά κυρίως από την κατάχρηση των κλιματιστικών, είναι μάλλον σε όλους γνωστές: άσθμα, δύσπνοια, αλλεργίες, ερεθισμοί, ισοθερμικό σοκ, νόσος των Λεγεωνάριων. Αλλά και ένας απλός κεφαλόπονος ή ένα "πιάσιμο" στους ώμους αρκεί για να χαλάσει η διάθεση.
   Από την άλλη, είναι και οι συνέπειες που αφορούν το περιβάλλον: αισθητική υποβάθμιση, θόρυβος, εκπομπή θερμότητας, ανάπτυξη οσμών και μικροοργανισμών στους εσωτερικούς χώρους και ενεργειακή σπατάλη.  

Άρρωστα κτίρια 

   Στη σημερινή εποχή ο περισσότερος χρόνος των ανθρώπων περνάει σε εσωτερικούς χώρους. Η παρουσία του κλιματισμού δημιουργεί συνθήκες από πλευράς θερμοκρασίας και υγρασίας για τον άνθρωπο, αλλά πολλές φορές δημιουργεί και προβλήματα τα οποία καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
   Το σύνδρομο των «άρρωστων κτιρίων» είναι πραγματικό, το ίδιο και οι συνέπειες. Ένα κτίριο είναι "άρρωστο" όταν δημιουργεί διάφορα προβλήματα υγείας σε αυτούς που εργάζονται ή κατοικούν σε αυτό. Πονοκέφαλοι, ζαλάδες, έντονη αίσθηση κούρασης, ερεθισμοί και αλλεργίες είναι μερικά από τα συμπτώματα που εμφανίζουν οι χρήστες «άρρωστων κτιρίων».  

Ο αέρας στους κλειστούς χώρους είναι πιο μολυσμένος απ' ότι έξω 

   Σύμφωνα με πανεπιστημιακές έρευνες σε όλο τον κόσμο, ο αέρας στους επαγγελματικούς εσωτερικούς χώρους είναι περισσότερο μολυσμένος απ' ότι o εξωτερικός και σε αυτό συμβάλλουν κατά κύριο λόγο οι αεραγωγοί κλιματισμού. Μάλιστα σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις ο εσωτερικός αέρας είναι 100 φορές πιο μολυσμένος από τον εξωτερικό.
   Ο εσωτερικός αέρας μπορεί επιβαρυνθεί με διάφορους τρόπους όπως χημικούς παράγοντες (καπνός, καθαριστικά, φωτοτυπικά, Η/Υ κ.λ.π), πολύ υψηλή ή πολύ χαμηλή θερμοκρασία και σχετική υγρασία, βιολογικούς παράγοντες (συγκέντρωση βακτηρίων) κ.α.
   Οι αεραγωγοί αποτελούν τους πνεύμονες κάθε κεντρικού συστήματος ψύξης και θέρμανσης. Παρ' όλα αυτά, δεν αποτελούν μέρος των εργασιών συντήρησης, ακόμη και όταν γίνεται αντικατάσταση των μηχανημάτων ή των φίλτρων. Έτσι, οι πνεύμονες του συστήματος παραμένουν ακάθαρτοι συγκεντρώνοντας ρύπους, μικρόβια κ.λ.π, τα οποία ανακυκλοφορούν σε όλο το κτίριο μαζί με τον αέρα κλιματισμού με επικίνδυνες συνέπειες (αλλεργίες, ιώσεις, πονοκεφάλους κ.λ.π). Οι βρώμικοι αεραγωγοί είναι το ιδανικότερο μέρος για την αναπαραγωγή μούχλας, βακτηρίων και άλλων μικροοργανισμών.
   Οι επιπτώσεις ενός κακοσυντηρημένου κλιματιστικού στην υγεία δεν είναι τόσο ευχάριστες ιδιαίτερα για τις ευπαθείς ομάδες, όπως οι χρόνια νοσούντες, ηλικιωμένοι. Αν υπάρχουν διαφυγές σε κλιματιστικά συστήματα, κυρίως αυτά που λειτουργούν σε δημόσιους χώρους ή χώρους εργασίας, υπάρχει κίνδυνος να αναπτυχθούν μικρόβια, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν ακόμα και σοβαρή αναπνευστική λοίμωξη, όπως η γνωστή ασθένεια των κλιματιστικών, η νόσος των λεγεωνάριων.  

H νόσος των λεγεωνάριων 

   H νόσος των λεγεωνάριων περιγράφηκε για πρώτη φορά πριν από μερικές δεκαετίες στις HΠA με την εμφάνιση μαζικών κρουσμάτων πνευμονίας σε ένα ξενοδοχείο. Πήρε το όνομά της επειδή εκδηλώθηκε σε πρόσωπα που παρευρέθησαν σε μια αμερικανική συγκέντρωση Λεγεώνων στη Φιλαδέλφεια το 1976, στην οποία προσεβλήθησαν 221 άτομα, εκ των οποίων τα 34 απεβίωσαν. Tότε ανιχνεύθηκε το μικρόβιο λεγιονέλλα, το οποίο είχε μολύνει τα κλιματιστικά μηχανήματα.
   H μετάδοση της νόσου γίνεται μέσω εισπνοής ή εισρόφησης μικροσταγονιδίων ύδατος που περιέχουν τον μικροοργανισμό, ενώ μέχρι σήμερα δεν έχει τεκμηριωθεί η μετάδοσή του από τον ασθενή σε άλλη άτομα. H εμφάνιση της νόσου μπορεί να προληφθεί με τον κατάλληλο σχεδιασμό, τη συντήρηση και την απολύμανση των διαφόρων υδραυλικών συστημάτων νερού όπως τα δίκτυα ύδρευσης μεγάλων κτιρίων, καθώς και κλιματιστικών που λειτουργούν με νερό.  

Άλλα νοσήματα 

   Άλλα νοσήματα που μπορεί να προσβάλλουν τους πνεύμονες λόγω κακής συντήρησης των κλιματιστικών μονάδων είναι η εξωγενής αλλεργική κυψελίτιδα ή βρογχιολίτιδα, που εκδηλώνονται με έντονο βήχα και δύσπνοια και αντιμετωπίζονται με χορήγηση οξυγόνου και κορτιζόνης, ενώ συνήθως ο ασθενής χρειάζεται να μεταφερθεί στο νοσοκομείο.
   Σε ό,τι αφορά στους ασθενείς που πάσχουν από βρογχικό άσθμα ή χρόνια βρογχίτιδα μπορεί να παρουσιάσουν παρόξυνση της νόσου, σε περίπτωση που εκτεθούν σε κακοσυντηρημένα κλιματιστικά, ενώ είναι παρατηρημένο ότι η εισπνοή πολύ κρύου αέρα μπορεί να προκαλέσει ασθματικό παροξυσμό ή ακόμα και σε όσους έχουν προδιάθεση για βρογχική υπεραντιδραστικότητα.
   Άλλες παρενέργειες ενός κακού, ανθυγιεινού κλιματισμού είναι οι ψύξεις που εκδηλώνονται με νευραλγίες και μυικούς σπασμούς στον αυχένα, τον θώρακα ή το πρόσωπο. Οι παθήσεις από αλλεργικές ρινίτιδες ξεπερνούν το 28% του πληθυσμού (ενώ πριν 25 χρόνια αφορούσαν το 6-7%) και οφείλονται στο σύγχρονο τρόπο ζωής, στη μόλυνση του περιβάλλοντος και τις κλιματικές αλλαγές. Ιδιαίτερα τα κλιματιστικά μηχανήματα και ο κακός κλιματισμός στα κλειστά κτίρια προκαλούν βλάβη στο ρινικό επιθήλιο και δυσχεραίνουν την αναπνοή. Καταστρέφουν δε σε σημαντικό βαθμό τον φυσιολογικό μηχανισμό φίλτρου της ρινικής αναπνοής. Παράλληλα, τελευταία έρευνα έδειξε ότι το 32% των Ελλήνων πάσχουν από στραβό ρινικό διάφραγμα το οποίο με τη σειρά του δυσχεραίνει σε μεγάλο βαθμό την αναπνοή.  

Η λύση: Καθαροί αεραγωγοί για καθαρό αέρα 

   Σε όλα τα σύγχρονα κτίρια προβλέπεται η είσοδος φρέσκου αέρα με αντίστοιχο ποσοστό εξαερισμού μέσω αεραγωγών, γιατί η τάση είναι να μην υπάρχουν ανοιγόμενα παράθυρα τουλάχιστον σε κτίρια γραφείων. Αυτό δημιουργεί την ανάγκη τοποθέτησης αποτελεσματικών φίλτρων τα οποία πρέπει να καθαρίζονται ή να αλλάζονται τακτικά γιατί αλλιώς δημιουργείται μεγάλη πτώση πίεσης στο δίκτυο. Η εργασία της αλλαγής φίλτρων όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υποκαθιστά τον πλήρη καθαρισμό των αεραγωγών, ο οποίος είναι αναγκαίος για τη λύση του προβλήματος
   Το σύνδρομο των "άρρωστων" κτιρίων και τα πραγματικά υψηλά κόστη μπορούν να προληφθούν. Χρησιμοποιώντας τον απαραίτητο εξοπλισμό και τη σωστή τεχνική μέθοδο, οι τεχνικοί είναι σε θέση να καθαρίσουν και να αποκαταστήσουν πλήρως το σύστημα αεραγωγών οποιασδήποτε επιχείρησης. 

 Να προσαρμοστούμε 

   Είναι γεγονός ότι η σύγχρονη τεχνολογία είναι σε θέση να μας προσφέρει ένα «καθαρό» κλιματιστικό , όπως είναι και σε θέση να μας προσφέρει τα μέσα για μια πολύ καλή συντήρηση του κλιματιστικού μας. Σκεφτείτε για λίγο όμως πριν απαντήσετε στα απλά ερωτήματα που σας θέτω:  
► ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΚΑΘΑΡΙΣΑΤΕ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Η ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΑΣ; 
► ΠΟΣΕΣ ΦΟΡΕΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΑΤΕ ΤΟ ΚΛΙΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΣΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΣΑΣ;
   Η προσαρμογή του είδους μας πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά. Οι προβλέψεις μιλούν για κλίμα ιδιαίτερα ξηρό και θερμό στη χώρα μας. Δεν είναι, λοιπόν, δυνατόν να οχυρωνόμαστε μέσα στα κλιματιζόμενα σπίτια μας και να μη μπορούμε να υποφέρουμε την εξωτερική θερμοκρασία, κάτω από τέτοιες συνθήκες. Άλλωστε οι ζέστες και τα κρύα δεν είναι φαινόμενο της εποχής μας. Περάσαμε πολύ μεγάλους καύσωνες χωρίς τη βοήθεια κλιματιστικών και τα καταφέραμε. Αν δεν προσαρμοστούμε, θα καταντήσουμε να θεωρούμε καύσωνα ακόμη και τους 25 βαθμούς Κελσίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται...
   Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις που μπορούν να μας βοηθήσουν σε αυτή την απαραίτητη προσαρμογή. Τα φυσικά υλικά είναι μονωτικά και συμβάλλουν στο δροσισμό όπως αποδεικνύεται εξάλλου από τις παραδοσιακές μεθόδους οικοδόμησης σε πολύ θερμότερες χώρες από τη δική μας.
   Κυρίως, όμως, να συνειδητοποιήσουμε τα λάθη που μας οδήγησαν σε ένα πρόβλημα που διαρκώς διογκώνεται και παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και να βοηθήσουμε κάνοντας μια πολύ απλή κίνηση. Πατάμε ένα κουμπί και κλείνουμε το κλιματιστικό, τουλάχιστον όταν οι θερμοκρασίες δεν είναι ακραίες.