Όλγα Γεροβασίλη: Το κράτος, ψηφιακό ή μη, έχει κανόνες και θεσμούς που πρέπει να έχουν συνέχεια

- Η ασυνέχεια του κράτους, η αποσπασματικότητα των δημόσιων πολιτικών και η αδυναμία συμφωνίας στα μείζονα είναι αυτή που κλονίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς και τους δημόσιους οργανισμούς
- Η ψηφιακή μετάβαση είναι το πολύτιμο εργαλείο για αποτελεσματικότερη ανταπόκριση της Δημόσιας Διοίκησης στην αποστολή της

   Στην ημερίδα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, με θέμα "Τεχνολογία για τη Διαφάνεια", με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Διαφθοράς, συμμετείχε η Όλγα Γεροβασίλη, γραμματέας της Κ.Ο του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Άρτας.
   Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε, με την ευκαιρία του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Διαφθοράς, τη Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 2019 στην Αίθουσα Εκδηλώσεων της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης & Επικοινωνίας.
   Η Όλγα Γεροβασίλη και με την ιδιότητά της ως πρ. υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης, συμμετείχε στη 2η θεματική ενότητα της ημερίδας, με θέμα: "Μπορεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός της δημόσιας διοίκησης να συμβάλλει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς;"
   Στην ομιλία της είπε:

Κυρίες και κύριοι,

Μια συζήτηση για τη διαφάνεια είναι στη χώρα μας πάντοτε επίκαιρη, όπως είναι πάντοτε επίκαιρη και η συζήτηση για το Δημόσιο.

Η αλήθεια είναι ότι το θέμα της διαφάνειας δεν είναι ελληνικό και απασχολεί διεθνώς τους πάντες.

Βέβαια, έχουμε την τάση να εστιάζουμε τη δημόσια συζήτηση στη διαφάνεια της κρατικής δράσης, των κρατικών οργάνων και της δράσης της πολιτείας γενικότερα.

Όμως ο περιορισμός αυτός είναι παγίδα. Το ζήτημα της διαφάνειας είναι κοινό τόσο για τη δημόσια όσο και για την ιδιωτική δράση.

Η αλήθεια είναι πως το Κράτος έχει αναλάβει εποπτικό και ρυθμιστικό ρόλο εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

Για να επιτύχει στην αποστολή του, θα πρέπει οι θεσμοί του να είναι ισχυροί και να φροντίζουν να τηρούνται οι κανόνες του παιχνιδιού ισότιμα για όλους.

Συνεπώς, οι θεσμοί πρέπει να περιβάλλονται με την εμπιστοσύνη των πολιτών, τόσο για να ασκούν αποτελεσματικά το έργο τους, όσο και για να διαθέτουν την απαραίτητη κοινωνική νομιμοποίηση.

Ο τίτλος αυτής της θεματικής μας βοηθά να τοποθετήσουμε τη σχετική συζήτηση στο σύγχρονο πλαίσιο και τις ιδιαιτερότητές του,

Αναρωτιόμαστε λοιπόν:

Μπορεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός της δημόσιας διοίκησης να συμβάλει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς;

Η εμπιστοσύνη, είναι πρώτα από όλα το βασικό συστατικό της ίδιας της Δημοκρατίας.

Πηγάζει αναμφίβολα και από τη Διαφάνεια, με την οποία συνδέεται νοηματικά, αλλά και από την εμπέδωση της αίσθησης ότι οι θεσμοί κάνουν τη δουλειά τους έτσι όπως πρέπει να την κάνουν.

Η απουσία της διαφάνειας δημιουργεί έλλειμμα αποδοχής και τελικά νομιμοποίησης και κρίση εμπιστοσύνης προς τους ίδιους τους θεσμούς.

Και όταν λείπει η εμπιστοσύνη, θύμα είναι η ίδια η Δημοκρατία.

Τα όργανα της Δημοκρατίας, είναι οι θεσμοί του Κράτους. Είναι οι δημόσιοι θεσμοί, είτε πρόκειται για μεμονωμένα διοικητικά όργανα, είτε πρόκειται για δημόσιες υπηρεσίες, είτε για επαναλαμβανόμενες διαδικασίες.

Και κάπου εδώ έρχεται η πολύτιμη σύγχρονη έννοια του ψηφιακού μετασχηματισμού του Κράτους.

Γιατί, πρώτον, οι ψηφιακές διαδικασίες επιτρέπουν στον πολίτη να έχει ανά πάσα στιγμή έλεγχο των πάντων, μέσω του συνταγματικού δικαιώματος της πρόσβασης στην κοινωνία της πληροφορίας.

Έτσι, οι ψηφιακές διαδικασίες επιτρέπουν τη διαφάνεια και την αυτόματη λογοδοσία στο δημόσιο αλλά και το ιδιωτικό τομέα.

Δεύτερον, ο ψηφιακός μετασχηματισμός επιτρέπει τη μετάβαση στη νέα μορφή του κράτους.

Του κράτους της ταχύτητας, της ευκολίας στις συναλλαγές, της ανεμπόδιστης άσκησης των δικαιωμάτων των πολιτών.

Προσοχή όμως.

Δεν πρέπει εδώ να συνδέουμε την ψηφιακή μετάβαση με την υποχώρηση του Κράτους, συνδέοντας την απλοποίηση των διαδικασιών με την κατάργησή τους.

Η υποχώρηση του Κράτους σημαίνει λιγότερη ρύθμιση, χαλαρότερο έλεγχο, περισσότερη αδιαφάνεια, περισσότερη ασυδοσία.

Η ψηφιακή μετάβαση είναι το πολύτιμο εργαλείο για αποτελεσματικότερη ανταπόκριση της Διοίκησης στην αποστολή της.

Τότε κατορθώνει να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών και κατακτά την εμπιστοσύνη τους.

Και εδώ θα αναφερθούμε στην κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς, στην αμφισβήτηση απέναντι στη δημόσια διοίκηση, που εντάθηκε στη χώρα μας ιδιαίτερα κατά τα χρόνια της κρίσης.

Η αναξιοκρατία, ο πελατειακός χαρακτήρας των σχέσεων του πολιτικού συστήματος με την κοινωνία και η αναπαραγωγή του στη δημόσια διοίκηση, η αναποτελεσματικότητα, η πολυνομία και η κακή νομοθέτηση υπονόμευσαν την αποστολή της δημόσιας διοίκησης.

Θεσμοί όμηροι ανορθολογικών, πελατειακών πρακτικών, με αδύναμες τεχνολογικές υποδομές και ελάχιστη εσωτερική διαλειτουργικότητα αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες των πολιτών.

Ιδιαίτερα στα δύσκολα χρόνια της κρίσης.

Συνεπώς, η εύλογη αμφισβήτηση των πολιτών στους θεσμούς της χώρας, έχει αξιακή και υλική βάση.

Η ημερίδα αυτή είναι μια καλή ευκαιρία να παρουσιαστούν συνοπτικά και να συζητηθούν ορισμένες από τις λύσεις που επελέγησαν τα τελευταία χρόνια.

Να αναλυθεί η στρατηγική που ακολουθήσαμε στο Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης, δίνοντας έμφαση στην αποκατάσταση της αξιακής βάσης της δημόσιας διοίκησης.

Στοχεύσαμε στην ενδυνάμωση της διαφάνειας, στην αποκομματικοποίηση της εσωτερικής λειτουργίας της.

Η αποκομματικοποίηση ήρθε μέσα από ένα δίκαιο, ολιστικό σύστημα επιλογής προϊσταμένων, το οποίο παρήγαγε αποτελέσματα, συναντώντας την αποδοχή του συνόλου της διοίκησης.

Άρχισε έτσι να αναπτύσσεται ένα πνεύμα αξιοκρατίας και λογοδοσίας, το οποίο ενθαρρύνθηκε χάρη στη δημιουργία των ψηφιακών οργανογραμμάτων και των περιγραμμάτων θέσης εργασίας.

Τον Ιούνιο του 2019, 745 φορείς του δημοσίου με 187.352 θέσεις εργασίας διέθεταν 134.901 Περιγράμματα Θέσεων Εργασίας (Π.Θ.Ε.).

Χαιρόμαστε που, απ’ ότι φαίνεται, αυτή η προσπάθεια συνεχίζεται από τη σημερινή πολιτική ηγεσία, καθώς σήμερα είναι αναρτημένα 832 ψηφιακά οργανογράμματα.

Αυτή η μεταρρύθμιση έδωσε τη δυνατότητα για την μεγάλη καινοτομία του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας.

Χωρίς τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις του παρελθόντος, χωρίς τα πελατειακά δίκτυα που αναπτύσσονται παρασιτικά όπου ενδημεί η αδιαφάνεια, έγινε δυνατή η καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού.

Για να γίνει αντιληπτή η πρωτοφανής αποδοχή αυτού του θεσμού αξίζει να αναφέρω ότι οι θέσεις και οι αιτήσεις πολλαπλασιάζονται σε κάθε επόμενη φάση, κάνοντας πράξη τη δημιουργία της εσωτερικής αγοράς εργασίας στη δημόσια διοίκηση.

Η αποκομματικοποίηση ήρθε και μέσα από ένα σύστημα αξιολόγησης, το οποίο κατόρθωσε τελικά να κερδίσει την εμπιστοσύνη των εργαζομένων, αναδεικνύοντας την πραγματική σημασία της, χωρίς τιμωρητικά χαρακτηριστικά.

Η αδιαφάνεια και η γραφειοκρατία στην λειτουργία της δημόσιας διοίκησης καταπολεμάται από συστήματα όπως το Σύστημα Ηλεκτρονικής Διακίνησης Εγγράφων (ΣΗΔΕ), που εξασφαλίζει διαφάνεια, οικονομία και ασφάλεια στη διακίνηση των εγγράφων.

Και αυτή η μεταβολή με τη σειρά της έδωσε τη δυνατότητα να θεσμοθετήσουμε τον  προγραμματισμό των προσλήψεων, με βάση τις πραγματικές ανάγκες του δημόσιου τομέα.

Σήμερα, μπορούμε να έχουμε για τη δημόσια διοίκηση την πραγματική εικόνα, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο.

Αυτή η εικόνα θα μπορούσε να παρακολουθείται και να αναλύεται από το Παρατηρητήριο της Δημόσιας Διοίκησης, το οποίο θα πρότεινε τροποποιήσεις και θα διευκόλυνε τις μεταρρυθμίσεις.

Για να γίνουν πραγματικότητα αυτές οι μεταρρυθμίσεις και για να ανακτήσουν οι πολίτες την εμπιστοσύνη τους σε αυτή, βασικός μοχλός στη στρατηγική μας ήταν ο ψηφιακός μετασχηματισμός.

Η δόμηση μιας νέας ψηφιακής δημόσιας διοίκησης.

Αυτή η προσπάθεια δεν ξεκίνησε από το μηδέν και δεν πρέπει να σταματήσει, ιδιαίτερα τώρα που υπάρχουν περισσότεροι πόροι και έχει αρχίσει να αποδίδει αποτελέσματα.

Απαιτεί έξυπνη επένδυση τόσο σε υλικοτεχνικές υποδομές όσο και στο ανθρώπινο δυναμικό που θα την υλοποιήσει.

Είναι αναγκαία η δημιουργία απαραίτητων υποδομών, όπως το ΣΥΖΕΥΞΙΣ ΙΙ και το Κυβερνητικό Νέφος για να διαθέτει η δημόσια διοίκηση ευρυζωνικές υπηρεσίες, καλύτερη, ασφαλέστερη και ταχύτερη επικοινωνία.

Για να εξασφαλίζει ταχεία και ποιοτική εξυπηρέτηση των πολιτών και των επιχειρήσεων.

Σε αυτό το δημόσιο τομέα, με ένα νέο αξιακό πρόσημο, με εφόδια, μηχανισμούς ελέγχου, λογοδοσίας και ασφαλούς, έγκαιρης και έγκυρης λειτουργίας μπορεί να δομηθεί μια νέα σχέση με τους πολίτες.

Και αυτή εμπεδώνεται με έργα και μεταρρυθμίσεις που, στηριζόμενες στον ψηφιακό μετασχηματισμό, προωθούν τη Διαφάνεια και την Λογοδοσία και βοηθούν την καθημερινότητα των πολιτών.

Ένα παράδειγμα είναι το πρόγραμμα Διαύγεια που εξασφαλίζει την μέγιστη δυνατή δημοσιότητα της κυβερνητικής πολιτικής και της διοικητικής δραστηριότητας.

Βρίσκεται πλέον στο G-Cloud, ασφαλές και παραγωγικό, λειτουργώντας απρόσκοπτα με ασφάλεια, εγκυρότητα και σεβασμό στα προσωπικά δεδομένα.

Μια κορυφαία μεταρρύθμιση στηρίζεται επίσης στον ψηφιακό μετασχηματισμό: η Εθνική Στρατηγική για την Κωδικοποίηση  και την Αναμόρφωση της Ελληνικής Νομοθεσίας.

Η κωδικοποίηση της νομοθεσίας και η καλή νομοθέτηση είναι το κλειδί για εμπέδωση σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των θεσμών και των πολιτών και ο ψηφιακός μετασχηματισμός δίνει λύσεις, παρέχοντας δυνατότητα πρόσβασης στο σύνολο της Νομοθεσίας μέσω της Εθνικής Πύλης για την κωδικοποίηση.

Κοινή διαπίστωση είναι πως η δυσπιστία και καχυποψία των πολιτών παγκόσμια για την ασφάλεια των δεδομένων τους, την επεξεργασία τους και την τρωτότητα των ψηφιακών συστημάτων είναι εν μέρει δικαιολογημένη.

Ωστόσο, σε τεχνικό επίπεδο, πολλές από αυτές τις πτυχές σταδιακά επιλύονται.

Αυτό το οποίο δεν μπορεί να γίνει με τον ίδιο τρόπο και αφορά τις σχέσεις κράτους – πολιτών και επιχειρήσεων είναι το θέμα της ύπαρξης μιας ουσιαστικής πολιτικής για τη δημόσια διοίκηση.

Η ασυνέχεια, η αποσπασματικότητα και η αδυναμία συμφωνίας στα μείζονα είναι αυτή που τελικά θα συνεχίσει να κλονίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς και τους δημόσιους οργανισμούς.