Η "δική" μας Ευγενία Φωτονιάτα για το ΕΣΠΑ, τις εντάξεις και τις δυνατότητες για τους Δήμους

Με αφορμή 6 έργα που αντιστοιχούν σε 6 δήμους της Ηπείρου

   Έξι έργα που αντιστοιχούν σε έξι δήμους της Ηπείρου παίρνουν τον δρόμο της υλοποίησης μέσω του Τομεακού Προγράμματος "Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη".
   Πρόκειται για παρεμβάσεις με συνολικό προϋπολογισμό 6,5 εκατομμυρίων, που, στο αμέσως επόμενο διάστημα, θα περάσουν στο στάδιο της υλοποίησης.
   Με αφορμή την εξέλιξη αυτή, η Ειδική Γραμματέας Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, Ευγενία Φωτονιάτα, μίλησε στο Epiruspost για τις χρηματοδοτικές δυνατότητες που δίνει το πρόγραμμα, για την στήριξη των Δήμων, ενώ επισημαίνει τον καθοριστικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι Περιφερειακές Επιτροπές Αναπτυξιακού Σχεδιασμού, οι οποίες ωστόσο καθυστερούν με ευθύνη της ΚΕΔΕ.
   Η κ. Φωτονιάτα, αναφέρεται παράλληλα στο ταμείο υποδομών και μικροπιστώσεων, το οποίο θα αποτελέσει ένα ακόμη χρηματοδοτικό εργαλείο, με σκοπό την ώθηση στον τομέα των κατασκευών.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

- Το ΕΣΠΑ αποτελεί το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο. Με δεδομένη την κρίση που βιώνει η χώρα, πόσο μπορεί να συμβάλει στην ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας.

Για πρώτη φορά και σε ρήξη με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν, υπάρχει ένας ολοκληρωμένος αναπτυξιακός σχεδιασμός με σαφείς προτεραιότητες. Όλα τα διαθέσιμα εργαλεία, οι ενισχύσεις του νέου ΕΣΠΑ, τα σύγχρονα χρηματοοικονομικά εργαλεία που αναπτύξαμε σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς, τα καθεστώτα του νέου Αναπτυξιακού Νόμου, σχεδιάζονται και υλοποιούνται με τις ίδιες κατευθύνσεις και στόχους.

Δίνουμε έμφαση σε μία δυναμική και καινοτόμα μικρομεσαία επιχειρηματικότητα και σε τομείς που η χώρα εμφανίζει συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως η αγροδιατροφή, οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, η ενέργεια και το περιβάλλον. Στον πυρήνα του σχεδιασμού μας βρίσκεται η προσπάθεια ανάδειξης νέων παραγωγικών υποκειμένων όπως το υψηλής εξειδίκευσης ανθρώπινο δυναμικό που αποτελεί τον βασικό παραγωγικό συντελεστή στο νέο αναπτυξιακό μοντέλο.

Όλα οι παρεμβάσεις μας λοιπόν στοχεύουν να ωθήσουν την οικονομία σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, δυναμικό και εξωστρεφές, που θα επικεντρώνει σε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας και θα δημιουργεί βιώσιμες και ποιοτικές θέσεις εργασίας. Με έμφαση στα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας αλλά και με αξιοποίηση των ιδιαίτερων τοπικών χαρακτηριστικών. Η λογική μας βρίσκεται στον αντίποδα των πολιτικών της εσωτερικής υποτίμησης και της απαξίωσης της εργασίας που ακολουθήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, με καταστροφικά αποτελέσματα για την οικονομία και την κοινωνία.

Το νέο ΕΣΠΑ μοιάζει να είναι στη δεδομένη χρονική συγκυρία η κυριότερη δύναμη ώθησης και εργαλείο για να τεθούν οι βάσεις του βιώσιμου αυτού αναπτυξιακού προτύπου και πιστεύουμε ότι ήδη τα πρώτα δείγματα παρεμβάσεων μας κινούνται στην σωστή κατεύθυνση.

- Δώστε μας ένα παράδειγμα δράσεων που ωφελούν ειδικά την περιφέρεια και στηρίζουν αυτό το νέο παραγωγικό μοντέλο που αναφέρετε.

Μια από τις τελευταίες δράσεις που ενεργοποιήσαμε με ωφελούμενους τους δήμους, αφορούσε την αξιοποίηση του δημοτικού κτιριακού αποθέματος τους, ικανοποιώντας και ένα πάγιο αίτημα τους. Ειδικότερα μέσα από την δραση «Παρεμβάσεις αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού για την αξιοποίηση του δημόσιου τουριστικού κεφαλαίου» του τομεακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» του νέου ΕΣΠΑ στοχεύσαμε στον εκσυγχρονισμό του κτιριακού αποθέματος με σημαντική αρχιτεκτονική και πολιτιστική αξία, στην ενίσχυση και ανάδειξη επιστημονικών, πολιτιστικών και περιβαλλοντικών πάρκων αλλά και στην αποκατάσταση και αναβάθμιση περιβαλλοντικά τραυματισμένων τοπίων και κοινωνικών υποδομών σε περιοχές με σημαντικό πολιτιστικό, κοινωνικό ή περιβαλλοντικό ενδιαφέρον. Οι δήμοι εκδήλωσαν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, γεγονός που μας οδήγησε στον υπερδιαπλασιασμό του διαθέσιμου π/υ που έφτασε τα 68 εκατ €.

Στο πλαίσiο του προγράμματος θα υλοποιηθούν συνολικά 55 έργα σε όλη τη χώρα. Οι προτάσεις που κατατέθηκαν αντανακλούν τις σημαντικές ανάγκες αλλά και τις μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν στον τομέα της ανάδειξης και αξιοποίησης του δημόσιου τουριστικού αποθέματος των δήμων. Στηρίζουμε ουσιαστικά τους δήμους ώστε να αποκαταστήσουν και να εκσυγχρονίσουν τα εμβληματικά κτίρια και υποδομές τους, να μπορέσουν να τις αξιοποιήσουν τουριστικά και οικονομικά, αυξάνοντας τις πηγές των εσόδων τους, και κυρίως να διαφυλάξουν την πολιτιστική και περιβαλλοντική τους αξία, προς όφελος όλων των πολιτών.

- Η Ήπειρος τι έχει να περιμένει από ένα τέτοιο πρόγραμμα ή από άλλα αντίστοιχα; Έχετε κάποια χειροπιαστά παραδείγματα για την περιοχή μας;

Ναι, με το πρόγραμμα αυτό αλλά και ένα πλήθος παρεμβάσεων που ήδη εχουν ενεργοποιηθεί ή θα ξεκινήσουν το αμέσως επόμενο διάστημα, στεκόμαστε στο πλευρό των δήμων, παρέχοντας τους αναγκαίους πόρους και υποστήριξη για το σχεδιασμό και την υλοποίηση των αναπτυξιακών τους πρωτοβουλιών.

Οι δήμοι της Ηπείρου ανταποκρίθηκαν στην παραπάνω πρόταση με κατάθεση σημαντικ,ων προτάσεων. Εγκρίνονται 6 σημαντικά έργα αναβάθμισης δημοσίων κτιριακών υποδομών, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 6,5 εκατομμυρίων ευρώ, που θα ενισχύσουν την τοπική οικονομία και θα αφήσουν θετικό αποτύπωμα στην καθημερινή ζωή των πολιτων της Ηπείρου.

Μια σύντομη αναφορά στα έργα, στον Δήμο της Άρτας, εγκρίθηκα και προχωρά η Αναπαλαίωση και αξιοποίηση Διατηρητέου Κτιρίου Δημαρχιακού Καταστήματος «Ιστορικό Δημαρχείο Άρτας». Πρόκειται για αναπαλαίωση ενός διατηρητέου κτηρίου που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας. Στο Δήμο Ιωαννιτών θα υλοποιηθεί έργο που αφορά στην ενσωμάτωση του χώρου των παλαιών στρατιωτικών φυλακών στον αστικό ιστό ως κέντρο παροχής αστικών εξυπηρετήσεων. Στο Δήμο Νικολάου Σκουφά εγκρίνουμε την επιχορήγηση του Πολυχώρου Συνάθροισης Κοινού και Προβολής Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς Δήμου Ν. Σκουφά. Στο Δήμο Γεωργίου Καραϊσκάκη ενισχύουμε τη μετατροπή του υφιστάμενου δημοτικού σχολείου πηγών Άρτας σε ενεργειακά ευφυές πολιτιστικό κέντρο, σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης. Στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων προχωράμε στην βιοκλιματική αναβάθμιση του πρώην Δημαρχείου Αγνάντων. Στο Δήμο Δωδώνης εγκρίνουμε το έργο ανάπλασης και διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου της παραποτάμιας περιοχής στον οικισμό Τύρια Μπαουσιών ώστε να αποκτήσει τη μορφή πάρκου αναψυχής.

- Υπάρχουν όμως και τα γνωστά παράπονα, από όλα τα ΕΣΠΑ που προηγήθηκαν, για γραφειοκρατία, για ημέτερους, για χαμένες ευκαιρίες, ιδίως στην περιφέρεια. Ισχύει; Πως το αντιμετωπίζετε;

Η κατάσταση που συντηρήθηκε για πολύ καιρό από το παλιό πολιτικό σύστημα καλλιέργησε μια εικόνα που ήθελε το ΕΣΠΑ ένα μαύρο κουτί, που μέσα του έκρυβε ευκαιρίες για λίγους. Ένας από τους πρώτους στόχους που θέσαμε κεντρικά για την διαχείριση του νέου ΕΣΠΑ αφορούσε στο άνοιγμα του στην κοινωνία. Άνοιγμα που θα έδινε χώρο στην έγκαιρη ενημέρωση, στην ουσιαστική διαβούλευση και στην κριτική.

Σε διαρκή διάλογο με την κοινωνία των πολιτών και όλους τους φορείς καταγράφουμε τις ανάγκες, σχεδιάζουμε και υλοποιούμε δράσεις με στόχο την αποδοτικότερη χρήση των πόρων και τη μεγιστοποίηση του κοινωνικού και αναπτυξιακού αποτελέσματος. Στο κομμάτι της διαφάνειας έχουμε να επιδείξουμε σημαντικά δείγματα που την ενισχύουν σε όλα τα επίπεδα: με την ανώνυμη και αδιάβλητη αξιολόγηση των προτάσεων, τη διάχυση της πληροφόρησης και την ανοιχτή πρόσβαση στα δεδομένα του συστήματος. Απλοποιούμε τις διαδικασίες και τις κάνουμε ηλεκτρονικές, μειώνοντας αποφασιστικά τη γραφειοκρατία και κατοχυρώνοντας τη διαφάνεια.

- Και οι επιχειρήσεις; Ειδικά οι μικρομεσαίες, πως ωφελούνται;

Οι μικρομεσαίες επιχερήσεις αποτελούν το κυριότερο υποκείμενο ενίσχυσης στα προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ. Οι δράσεις σχεδιάζονται με στόχο την ικανοποίηση των πραγματικών αναγκών των επιχειρήσεων και λαμβάνοντας υπόψη την νέα πραγματικότητα που δημιούργησε η οικονομική κρίση. Στη βάση αυτή για την μέγιστη δυνατή βοήθεια προς τις επιχειρήσεις, δημιουργήσαμε και τρέχουμε για πρώτη φορά ένα χρήσιμο εργαλείο παροχής ρευστότητας για την υλοποίηση των εγκεκριμένων έργων του ΕΣΠΑ από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Δημιουργήσαμε έναν ανοιχτό καταπιστευτικό λογαριασμό (escrow account) που επιτρέπει την εκταμίευση πόρων χωρίς την καταβολή εγγυητική επιστολής. Αυτή ήταν μια υποχρέωση που απέτρεπε πάρα πολλούς ενδιαφερόμενους επενδυτές από το να υποβάλλουν προτάσεις. Με αυτόν τον τρόπο, περισσότεροι ενδιαφερόμενοι, προερχόμενοι κυρίως από επαγγελματικές και κοινωνικές κατηγορίες που μέχρι σήμερα αποκλείονταν από τα προγράμματα ενώ έχουν πληγεί δυσανάλογα από την κρίση (άνεργοι, νέοι επιστήμονες) θα μπορούν να ενταχθούν στα προγράμματα του ΕΣΠΑ.

- Όμως οφείλω να σας πω ότι συχνά διατυπώνονται παράπονα, κυρίως από τους δήμους, ότι με την δομή που έχει το ΕΣΠΑ, οι ίδιοι μένουν θεατές.. Θεωρείτε ότι μπορεί να υπάρξει δίκαιη κατανομή κονδυλίων;

Η Αυτοδιοίκηση και ειδικά οι Δήμοι έχουν δίκιο να έχουν παράπονα, γιατί επί δεκαετίες το παλαιό πολιτικό σύστημα τους αντιμετώπιζε ως πελάτες. Και αναλόγως των μικροπολιτικών συμφερόντων κάποιους εξυπηρετούσε σε βάρος άλλων. Η σημερινή όμως κυβέρνηση προχωρά, μέσα από το ΕΣΠΑ, σε μία άλλη, διαφορετική πολιτική. Υλοποιούμε νέα σημαντικά έργα υποδομής στον τομέα του περιβάλλοντος, έργα εξοικονόμησης ενέργειας σε δημόσια κτίρια και εγκαταστάσεις, έργα αντιπλημμυρικής προστασίας, και έργα διαχείρισης λυμάτων. Η διαφορετική προσέγγιση στον σχεδιασμό και την υλοποίηση θέτει στον πυρήνα τον εξορθολογισμό του κόστους των έργων και την προστιθέμενη αξία τους στη ζωή και την λειτουργία της περιφέρειας.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι για πρώτη φορά βρισκόμαστε δίπλα στους δήμους της χώρας για να τους βοηθήσουμε. Με ένα σύνολο παρεμβάσεων σε θεσμικό, χρηματοδοτικό και τεχνικό επίπεδο στηρίζουμε τους δήμους στις προσπάθειες που καταβάλλουν για να βελτιώσουν τη ζωή των πολιτών και να αναπτύξουν τις υποδομές τους. Για πρώτη φορά δημιουργούμε τις ουσιαστικές προϋποθέσεις ώστε οι Δήμοι να γίνονται Δικαιούχοι σε Προγράμματα και Δράσεις του ΕΣΠΑ που παραδοσιακά μέχρι σήμερα δεν μπορούσαν να συμμετέχουν.

Μέσα από μια σημαντική Υπουργική Απόφαση που θεσμοθετήσαμε δώσαμε τη δυνατότητα σε όλους τους να ανταποκρίνονται έγκαιρα και με επιτυχία στις απαιτήσεις που προκύπτουν από το κανονιστικό πλαίσιο για τα δημόσια έργα με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ. Παρέχεται για πρώτη φορά υποστήριξη στην ωρίμανση των έργων προς υποβολή, στην προετοιμασία φακέλου υποβολής προτάσεων και στην υλοποίηση και παρακολούθηση των έργων. Προπάντων ενισχύονται Δήμοι που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην υλοποίηση έργων: μικροί, ορεινοί, νησιωτικοί. Στόχος μας είναι η ισότιμη συμμετοχή αδύναμων δικαιούχων σε προσκλήσεις του ΕΣΠΑ, με βασικό κριτήριο την στρατηγική σημασία και σκοπιμότητα των έργων – και όχι το μέγεθος ή την όποια δύναμη του κάθε Δήμου. Διαφοροποιούμαστε πλήρως από τη λογική της κατά περίπτωση τεχνικής βοήθειας προς τους ΟΤΑ που λειτουργούσε «πυροσβεστικά» και δεν συντελούσε στην απόκτηση τεχνογνωσίας και εμπειρίας στην υλοποίηση των έργων από τους τελικούς δικαιούχους. Ξεφεύγουμε από τις πελατειακές λογικές του παρελθόντος. Το νέο πλαίσιο εντάσσεται στο συνολικό μας σχεδιασμό για την υλοποίηση κοινωνικά χρήσιμων έργων που θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και τις αναπτυξιακές προοπτικές των τοπικών κοινωνιών.

- Αυτή η βοήθεια προς τους ΟΤΑ φέρνει αποτελέσματα;

Αν κρίνει κανείς από την ανταπόκριση σε επίπεδο ταχύτητας και ποιότητας των Δήμων εκτιμώ πως ήδη βλέπουμε τα πρώτα αποτελέσματα. Συνεχίζουμε και με νέες παρεμβάσεις καθώς μέσα από το νέο πλαίσιο προχωρά η Εκπαίδευση στελεχών δήμων σε θέματα ΕΣΠΑ μέσω τηλεκπαίδευσης και σεμιναρίων επί τόπου. Ήδη έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα τηλεκπαίδευσης πάνω από 2800 υπάλληλοι και δεκάδες πολιτικά στελέχη (δημοτικοί σύμβουλοι, συνεργάτες δημάρχων). Έχουν χορηγηθεί πάνω από 600 άδειες χρήσεις σε στελέχη δήμων, από 175 δήμους. Ακόμη, συστήσαμε Ενιαίο Γραφείο της ΜΟΔ για την υποδοχή των αιτημάτων και των ερωτημάτων των δήμων για τη νέα Προγραμματική Περίοδο, το ΟΤΑsupport. Από τον Μάιο του 2016 που ξεκίνησε το Γραφείο τη λειτουργία του, έχουν απευθυνθεί στη ΜΟΔ δεκάδες δήμοι, το 1/3 περίπου των οποίων είναι μικροί νησιωτικοί ή ορεινοί.

Η ΜΟΔ έχει ανταποκριθεί στο σύνολο αυτών των αιτημάτων. Από το καλοκαίρι του 2016 υποστηρίζουμε τοπικές πρωτοβουλίες για το σχεδιασμό πολυμερών ολοκληρωμένων αναπτυξιακών παρεμβάσεων με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και αξιοποίηση άλλων πόρων. Έχει ξεκινήσει η υποστήριξη 4 τέτοιων μεγάλων projects, σε Θεσσαλονίκη, Αχέροντα, Ανατολική Στερεά Ελλάδα, τεκμηρίωση για σχεδιασμό Δικτύου Επισκέψιμων Ναυαγίων στο Αιγαίο και ευελπιστούμε σε περισσότερες από όλη τη χώρα. Ακόμη, υποστηρίζουμε τους Δήμους στο σχεδιασμό και την εφαρμογή των προγραμμάτων για τα Κέντρα Κοινότητας, τη στήριξη των Ρομά, τη διαχείριση των απορριμμάτων.

- Η ελληνική περιφέρεια, τι μπορεί να προσδοκά από τα τομεακά προγράμματα, τα οποία διαχειρίζονται μεγάλο μέρος των πόρων;

Χρηματοδοτικά θα σας δώσω μία τάξη μεγέθους. Η συνολική χρηματοδότηση προς τους δήμους μόνο από τα προγράμματα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον, Αειφόρος Ανάπτυξη», «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» και του «Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου» ξεπερνά τα 2 δισ. Ευρώ. Οι πρωτοβουλίες μας δεν εξαντλούνται σε αυτά, υπάρχουν πολλές περισσότερες δράσεις που απευθύνονται στους δήμους. Φυσικά υπάρχουν πολλά περισσότερα που πρέπει και μπορούν να γίνουν. Γι’ αυτό προσβλέπουμε σε ακόμα μεγαλύτερη συνεργασία με τους δημάρχους και την ΚΕΔΕ για τον εντοπισμό των ελλείψεων και τον καλύτερο σχεδιασμό των υπαρχουσών και νέων προγραμμάτων.
Θέλω όμως να σημειώσω κάτι ακόμη σημαντικό. Επιδίωξή μας είναι η ουσιαστική λειτουργία των Περιφερειακών Επιτροπών Αναπτυξιακού Σχεδιασμού (ΠΕΑΣ) και η συμβολή τους στη διαμόρφωση των δράσεων των Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και των Περιφερειακών (ΠΕΠ) με δικαιούχους τους δήμους. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με την τεχνική επάρκεια των ΠΕΑΣ, τις συνέργειες με τις τοπικές πρωτοβουλίες και τα επενδυτικά προγράμματα τοπικής ανάπτυξης. Οι ΠΕΑΣ είναι ένας σημαντικός θεσμός που θα βοηθήσει και το Υπουργείο Οικονομίας να ασκήσει πίεση στις Περιφέρειες προς όφελος των αναγκών των Δήμων. Έχουμε ήδη από το 2015 στείλει μία σειρά επιστολές για την ενεργοποίηση των ΠΕΑΣ, κάτι που ακόμη δεν έχει γίνει, με ευθύνη της ΚΕΔΕ.

- ;Έχετε ανακοινώσει την ενεργοποίηση του ταμείου υποδομών και του ταμείου μικροπιστώσεων. Περί τίνος ακριβώς πρόκειται; Τι να περιμένουμε από αυτά;

Το Ταμείο Υποδομών θα ενισχύσει μικρά και μεσαία έργα υποδομών σε όλη τη χώρα στους τομείς της ενέργειας, του περιβάλλοντος, των τουριστικών και πολιτιστικών υποδομών. Προβλέπεται χρηματοδότηση 600 εκ. € με πόρους 200 εκ. € από το ΕΣΠΑ, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων με 200 εκ. € και σημαντική μόχλευση ακόμη 200 εκ. € μέσω του πακέτου Junker. Διαχειριστής του προγράμματος θα είναι η ΕΤΕπ και ωφελούμενοι θα είναι ιδιώτες, δημόσιοι φορείς και συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτών. Μέσω του Ταμείου Υποδομών θα δίνονται δάνεια με πολύ καλούς όρους που θα χρηματοδοτήσουν σημαντικές υποδομές στην ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων κτιρίων, στην αστική ανάπτυξη, στο τουρισμό που δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση με άλλα μέσα και πιστεύουμε ότι θα δώσει σημαντική ώθηση στον τομέα των κατασκευών.

Το Ταμείο Μικροπιστώσεων αφορά τον τομέα του microfinance, της μικροχρηματοδότησης, που για εμάς είναι πολύ σημαντικός και για αυτό προετοιμάζουμε το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο, ώστε η «μικρή» επιχειρηματικότητα της χώρας να υπερβεί τα τραπεζικά εμπόδια. Το Ταμείο Μικροπιστώσεων θα χρηματοδοτήσει μικρομεσαίες επιχειρήσεις, κοινωνικές επιχειρήσεις και συνεργατικά σχήματα και επαγγελματίες που δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό με μικροπιστώσεις έως 25.000 ευρώ και με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους.